Merhaba arkadaşlar her motorcunun az çok anlamak zorunda olduğu bir konuyla karşınızdayım.

İster her gün binen bir kullanıcı olun isterseniz yılda bir kaç ay.. Her halükarda  Fren balatanızın ne zaman biteceğini veya ne kadar kaldığınızı bilmek size her zaman avantaj sağlar.

Bu yazıyı okumayı bitirdiğinizde kafanızdaki soru işaretlerinin büyük çoğunluğu giderilmiş olacak.

 

Balata seviyesini bilmenin avantajları

 

• • Bayramda seyranda balata bulamayacağınız bir dönemde aniden bitmesi ihtimalinden kurtulursunuz. Eskiden benim şansıma hep arife günleri uzun yola çıkmadan önce başıma gelirdi 🙂  Son günde öyle kapı kapı balata ararsanız kazık atmaya çalışırlar.

Usta yalanları…

 

• • Fren balataları eğer ki özelliklede benim gibi kalitelisini alıyorsanız. Disk başına ortalama 40-50$ civarlarında olabiliyorlar.Tamirhanelerde sık sık duyuyorum şu cümleyi

-Abim balatanda azalmış sökülmüşken değiştirelim mi ?

• • Bakıyorum balataya daha %20-30 u duruyor.  Lan bunun %30 u 20$ zaten haberin var mı? Kendi bindiğin motorda da böyle mi yapıyorsun diye sorarlar adama ?

  • Belki ben uzun yol kullanıyorum %30 balata ile 10bin kilometre yol yapıyorum?
    Bilmeyen kullanıcıda ne yapsın seviniyor 2 iş birden hallolur değiştirelim mantığıyla tabi olur diyor.

 

Motosiklette Fren balatası Çeşitleri

 

Motosiklette kendi alt kategorilerine ayırmazsak temelde 2 tip fren balatası var.

 

Disk fren balatası

 

Artık günümüzde her motosiklette standart donanım haline gelmiş disk tipi balatalar. Zaten Abs de artık standart donanım haline geldiği için bizim asıl konumuz zaten hep diskler üzerine.

 

Kampana FREN Balatası

Jant göbeğinde olan gözle görülmeyen karbon yani kömürlü tip balatalar
Disk balatalar gibi dışarıdan okunamasalar da. Üreticiler kendilerine göre gösterge donanımı zaten  koymuşlar. Dolayısıyla bu konu üzerinde durmuyoruz zaten bir gösterge çizgisi var. Çizgiye  kadar gelirse değişim zamanı geldi anlamına geliyor.

 

 

Disk fren balatasının Seviyesi Nasıl Anlaşılır

 

Fren balatasının durumunu anlamak için öncelikle biraz olsun motosiklet fren sisteminin çalışma prensibini bilmeye ihtiyacınız var .

Ayrıca fren balatanız değiştikten sonra dolu haliyle sistemi gözlemlerseniz zaman içerisindeki değişikliği de daha iyi  algılarsınız.

 

Zaten söz konusu malzemenin kalınlığı en kalın haliyle bile 0.7cm değil dolayısıyla biraz milimetrik düşünmek gerekiyor.

 

Brake pads = fren balatası  brake fluid = fren hidroliği   piston =piston(yabancı kökenli)

 

Fren manetine bastığımızda hidrolik sıvısı aşağıda basınç yapıyor. Söz konusu basınçta pistonlarımız vesilesi ile balataları diske ittirip fren yapmamızı sağlıyor.
Tüm olay bundan ibaret.

 

Fren balatalarından bahsedelim;

 

Fren balataları  metal karbon bakır  gibi alaşımlardan oluşurlar.

Fren esnasında ortaya çıkacak sürtünme sıcaklık ve kuvvete dayanıklı olacak şekilde üretilirler.

Her fren balatası disk üzerinde bir miktar yıpranmaya yol açar.

Kaliteliler bu konuda daha dengeliyken kalitesizler daha yoğun metal barındırdıkları için  diskin ömrünü azaltırlar. 60-70bin gidebilecek bir disk
kalitesiz balatalarda 20-30bin kilometrede bile kullanılmaz hale gelebilir.

 

Tam dolu fren balatası örneği

 

 

 

Yukarıda Suzuki v-strom motosikletimin ebc marka fa174 kodlu Tam sinterli modelini görmektesiniz.

Aşağıda ise  aynı model balatanın bitmiş hali

 

Motordan Sökmeden Fren balatasının durumunu Anlamak

 

Aslında çoğu fren balatasında arada çizgiler mevcut. Çizgiler hem nispeten yağmur kanalı vazifesi görüyor. Hem de Çizgi azaldıkça veya tamamen biterse balatanın bittiğini anlayabilirsiniz.

 

 

Fren balatası azaldıkça yani inceldikçe pistonlar dışarı çıkmaya başlar ve daha görünür hale gelir. Fren merkezini ne kadar fazla görüyorsanız balatanız o kadar azalmıştır.

 

 

En son balatanızın bittiği  değişime götürmeden veya değiştirmeden önceki görseli kafanızda canlandırın ve durumunu kendiniz kıyaslayın.

Kendi motosikletimden devam edeceğim
Fotoğraflar ve motorun kiri için kusura bakmayın görseller yeni değil.
Ama yeterince anlaşılır olduğunu düşünüyorum.

 

Dolu Balatada Piston Açıklığı 

 

 

Boş bitmiş balata çıktıktan sonraki piston açıklığı

 

Balatanın 50 tonu 

 

Balatalar her daim perde gibi dümdüz olarak bitmezler. Yamuk şekilde de tükenebilirler.

Aşağıda 2.motosikletim olan cbf 150 nin fren merkezini ve takılı olan fren balatalarını görmektesiniz. Soldaki balatanın üst kısmı bariz şekilde oldukça fazla miktarda var. Ama geri kalan tüm kısımlar bitmiş. Bu üst piston aşağıdakine göre biraz daha az basmış anlamına gelir. Çamur kir pislik pistonların üzerine tutunarak zamanla çalışmalarında gecikmeye yol açabiliyor.

Kendim ve arkadaşlarımın motorlarının toplamında atıyorum 100 balata değiştirdiysem bugüne kadar en az 20-30 defa balatanın yamuk yediğini gözlenmişimdir. Özelliklede bitmeye yakın piston açıldıkça daha da belirginleşiyor.

 

Bu durumu yaşamamak için arada balata spreyi ile temizlik yapabilirsiniz elinizden geçiyorsa fren merkezini yerinden çıkartıp pistonlara tel fırça, sprey ,bez vurabilirsiniz.
Zaten Her değişimde eğer az çok düzgün bir ustanız varsa bu temizliği siz söylemeden yapar.
Mesela başıma geleni söyleyeyim çakıl ve çamur karışık bir arazide balataya bir kaç tane çakıl taşı saplanmış çok kısa sürede öndeki 2 diskim üzerinde epeyce hatıra bıraktılar..
Ne olursa olsun bitse de bitmese de yenide taksanız arada kontrol etmekte fayda var.
Bu arada aşınmış ve yıpranmış fren diskleri de balataların erken veya hatalı bitmesine hatta fren performansını düşürmesine sebep olur.

 

 

Tamamen bitmiş balata…

Balatanızın bittiğini fark etmediniz diyelim. Fren diskinizden normalde çıkmaması gereken ince metalin metale sürtme çizme şeklindeki sesleri gelecektir.

 

Motosikletiniz yine fren balatası varmışçasına durur .Netice de bir anda frenleriniz boşalmaz.

 

Ama Fren balatası bitmiş şekilde kullanmaya devam etmek diskinizi çizer ve zarar verir. Balata fiyatınız neyse diskin fiyatı da ortalama onun 5 katı diyebiliriz.

 

Böyle bir durumda doğrudan tamirhaneye sürmek yerine gün içerisinde kullanmaya devam etmeniz gerekiyorsa mümkün mertebe biten freni kullanmayın kompresyonla yavaşlamaya çalışın. fren kullanmak gerekmeyecek şekilde kullanın. Çok çok varacağınız yere 10 dakika geç gidersiniz. Balatam bitti diye dünyaları yıkmanıza gerek yok çok kısa sürelerde diske büyük zararlar vermez.

 

 

Fren merkezini yerinden Sökerek kontrol etmek…

 

 

Ben öyle aradan bakmak istemiyorum dolu dolu yakından incelemek istiyorum diyorsanız. Fren merkezini yerinden sökmek seleyi açmak kadar kolay. Kaliteli Hatrı sayılır bir lokma takımı yeterli bir tane lokma anahtar  ve kuvvetli bir kolunuz varsa genelde tüm motosikletlerde 2 tane civatayı sökerek fren merkezini elinize alarak inceleyebiliyorsunuz.
Eğer ki çok aklıma takıldıysa balatayı uçlarda kullanıyorsam veya uzak bir yola gideceksem yetip yetmeyeceğini analiz etmek veya temizlemek için fren merkezini sökme yöntemini uyguluyorum.
Bu arada motosikletinizin bakımlarını kendiniz yapmak ve biraz takım almak istiyorsanız gerekli takımlar hakkında yazdığım yazıya göz atmanızı önerebilirim.

Motosiklet Bakımı İçin Gerekli Takımlar Nelerdir? Hobi Garajı dizaynı

Motosiklette Fren Balatası Kaç Kilometre gider? Ne kadar kaldığında değiştirilir?

 

Kaç kilometre gider ?

Birincisi kullandığınız balatanın kendi özelliklerine göre değişir organik mi sinterli mi gibi
Geri kalanlarsa…

Hangi şehirde sürdüğünüz güzergahtaki trafik ışığı sayısı sürüş karakteristiğiniz. Frene basış şekliniz..

Motosikletin kendi mühendisliğine ilave sizin kilonuz veya artçılı yüklü kullanma sıklığınıza göre bile değişir. Kimisi Kompresyonla yavaşlamayı sever kimisi egzantrik zinciri yerine fren pedlerini kullanmayı sever.

Ne kadar çok ani dur kalk yaparsanız hem motosiklet hem balata o kadar yıpranır.

 

Aynı motorda aynı şehirde x kişisi 20bin kilometre dayandırırken y kişisi 10bin veya tam tersi 30 bin kilometre kullanabilir.

 

Dolaysıyla “ustam balatam ne kadar kalmış kaç bin kilometre daha gider” sorusu ve cevabı oldukça saçmadır.

%20-30-40 kalmış şeklinde sayı vermek kesinlikle daha mantıklıdır.

Atıyorum usta diyor ki 3 -5bin kilometre gider gitmez. Sayısal olarak az geliyor sürücüye. Ya zaten tam dolusu 15bin gidiyor olabilir .  5 bin kilometre %30dan fazla bir oran.

 

Kendimden örnek vereceğim Suzuki v-strom da genellikle uzun yol yaptığım için son 25bindir balataları değiştirmedim.

Ama öncesinde şehir içi kullandığımda 5 binde organik balatayı bitirdiğim. veya 15binde sinterli balatayı bitirdiğim bile oldu. Dediğim gibi tamamen size bağlı.

Ama uzun yola çıkıyorum %30 balatayla çıkmayayım demenize gerek yok çünkü frene basmadığınız sürece balata zaten bitmiyor..

Fren diskinin durumunun da balatayı çok etkileyeceğini hatırlatalım disk ne kadar pürüzsüz ve iyi olursa balata o kadar uzun ömürlü olur son demlerini yaşayan bir disk ise balatanın da ömrü az olacaktır.

2.Motosikletim olan cbf 150 motosikletimi şehir içinde kullanıyorum. Hafif bir motosiklet olması ve frene binen fazla ataleti olmaması sebebiyle cbf 150 de fren balatalarım organik kullanmama rağmen ortalama 15 bin kilometre dayanıyor.

 

Fren balatası Ne kadar Kaldığında Değiştirilir?

 

İşte bana göre bu kısımda biraz size kalmış bir konu. Ne alaka diyeceksiniz alakası şöyle. Eğer doğru anlatabilirsem size de mantıklı geleceğine eminim.

Honda cbf 150 den örnek vereceğim 2021 tarifesi ile orjinal fren diski 300tl civarında.(hatta yan sanayisi 100lira)

Kaliteli bir fren balatasının fiyatı da ortalama 100tl(ucuzu 30-40tl)

Fren diski yani yedek parçası sarf malzeme olan balataya göre daha ucuz kalıyor. her balatadan %5-8 çöpe atacağıma tamamen bitmesini tercih ederim. Zaten diski ucuz artı akşam zaten eve döndüğümde zaten 10 dakikada değişimini kendim yapabiliyorum.
En kötü ihtimalle sizin adresinize 20-30km civarında olan düzgün bir ustanız varsa ve benim gibi stoklu çalışıyor balatanız bitmeden evde yedek parçanızı hazır tutuyorsanız. Son demlerine kadar kullanmanızda da bir sakınca olmaz.

Biter bitmez bir şekilde değiştirirsiniz. Ama malzeme hazırda stokta yoksa tedarik süreside 2gün sürecekse bu esnada da sürmeye devam edecekseniz kesinlikle mantıklı olmaz.

Bunun haricinde ise V strom yani büyük motorumda 2 tane ön diskin fiyatı 400$ ı geçiyor. Dolayısıyla  istisna bir durum yaşamadıysam metal değmeden göz kararıyla  %5 oranında kaldığında  değişimini yapıyorum.
Ama kalkıp %20-30 oranında varken değişimi yapılmaz israftan başka bir şey değil.

Eskiden bu kadar %5-10lara takılmazdık da parça fiyatları döviz kuruyla 10 a katladığı için insan 10 kere düşünüyor bir şeyi yaparken.

 

Stokçuluk

 

Motosikletini seven bilinçli kullanıcı balatası %30 oranında kalınca değiştiren değil. Evde her daim yedek parça veya bakım parçalarını bulunduran kullanıcıdır…

 

Balatanız bitmeden stok yapın hem son dakikada pahalı almazsınız. Hem de son dakikada acele acele stok bulmaya çalışmazsınız.

 

Benim her zaman fazladan bir takım kenarımda olur bazen uygun bulursam 2 takım bile tutarım. söz konusu balataların şuan güncel fiyatları 300-400tl arası başlıyor.

 

Bu bağlamda duvara geçen sene çeyrek altın asıyormuşum bu sene ise gram altın.

 

Kapanış

 

Diliyorum ki akıllardaki bir çok soru işareti biraz olsun giderilmiştir.

 

Yukarıdaki bilgiler hayabusa sahibi de olsanız 50cc moped sahibi de olsanız geçerlidir. Temel prensipler hala aynı.

İlgili konular

Motosiklet Fren balatası Diske Sürtüyor?

Motosiklette Disk-Kampana fren Karşılaştırması

 

Motosiklette Motor Freni Hakkında Herşey