Günümüzde üretilen motosikletlerin  neredeyse tamamı enjeksiyonlu sistem olsa da halen kullanılmakta olan yüzbinlerce 5 yaşından büyük motosikletin çoğu karbüratörlü sistemle çalışıyor.

Enjeksiyon sistemi daha fazla parça ve bol bol sensör ve elektronik kontrol gerektirirken karbüratör tamamen mekaniktir.
Yani benzetme yaparsak Enjeksiyon akıllı telefonsa karbüratör tuşlu telefondur diyebiliriz.

Temel bir motosiklet karbüratör sisteminin çalışma mantığını anlatacağız.

Karbüratör nedir?

Motosikletin silindirine doğru oranda yakıt hava karışımının gönderilmesini sağlayan temel yakıt/hava tedarikçisi diyebiliriz. Bazı parçalardaki sorunlar doğrudan motor performansında hissedilmeyebiliyor.

Ama burada bir şeyler ters gittiği an hissedersiniz. Motosiklet çekişten düşebilir stop edebilir farklı tepkiler vererek size bir problem olduğunu hissettirir.
Araba- motosiklet karbüratörü diye bir ayrım yok aslında ama genellikle silindir sayısı arttıkça karbüratör sayısı da artıyor.

Genelde silindir başına bir manifolt ve bir karbüratör düşer. Tek silindirli motosikletlerde genelde 1 çok nadir eğer silindir hacmi çok büyükse tek silindire çift karbüratör olan  modeller de mevcuttur.
Örnek vermek gerekirse Bmw f650 ,pegaso 650 ,freewind 650(1990-1999) karbüratörlü eski serileri.

Özellikle eski model 4 silindirli motosikletlerde her silindire bir karbüratör düştüğü için hepsini aynı oranda ayarlamak bir zorluk kabul edilebilir..

 

Motosiklet Karbüratörü Nasıl çalışır?

Hava , Hava filtresinden geçerek karbüratörün hava girişine ulaşır. Ulaştığı noktadan sonra karbüratörün iç duvarlarının daralması sebebiyle akışı hızlanır.

Bu hava, gaz kelebeği kablosundan kontrol edilen bir valf olan gaz kelebeğine dik olarak üflenir. Gaz teli yardımıyla gaz kelebeğini kontrol ederiz.

Gaz kelebeği açıldıkça , daha hızlı hareket hava yakıtı şamandıra odasından ana yakıt jetine çeker.
Bu sistem otomatik olarak çalışır, kısacası yakıt yüksek basınç alanından(şamandıra odası) düşük basınç alanına (karbüratör ana gövdesine) gitmek ister.

İşin Komik yani biz gaz telini çektikçe benzin akışını arttırmıyoruz. Bizim kontrol ettiğimiz şey sadece havanın akış hızı. Hava akışı arttıkça çekilen benzinde artıyor dolayısıyla motosiklet daha fazla güç kazanabiliyor.

Venturi ilkesi nedir?

Venturi İlkesi / Etkisi, hava geçen tüpün daralması sonucunda
geçen havanın hızının arttığını ve hava basıncının düştüğünü belirtir. Hava basıncındaki bu düşüş, yakıtı bir dizi hassas şekilde işlenmiş jetler ve geçitler aracılığıyla karbüratör çanağından yukarı ve dışarı ve silindir kapağına çeker.

Sonuç olarak;
Yakıt hava ile karışır ve motora girer.  Akan yakıt miktarı, iğne valfinin konumuna ve boyutuna göre belirlenir , akış  ana jetin boyutuna ve şamandıra odasındaki yakıtın yükseklik seviyesine bağlıdır. Şamandıra odasındaki yakıt yüksekliği şamandıralar tarafından kontrol edilir.

 

Hava yakıt oranı

“Fakir ” veya “zengin”  karışım gibi terimleri duymuşsunuzdur. Tüm bunların anlamı ne? Sıklıkla aranan 14.7:1 “” hava/yakıt oranı her durumda uygun mu?
Bir karbüratör hava ve yakıtı karıştırdığında, birinin diğerine oranının motorun ömrü, yakıt ekonomisi, emisyonlar ve tabii ki performans üzerinde etkisi vardır. Silindir kapağı sıcaklığı bile hava/yakıt oranının ne kadar zengin veya zayıf olduğuna bağlı olarak dalgalanabilir.
14 : 1  Zengin karışım⇒ 14.7:1 İdeal karışım ⇐5 : 1 Fakir Karışım

İstenilen performans sonuçlarını elde etmek için jet boyutlarında, sürgülü iğne konikliğinde ve diyafram yay gerginliğinde ayarlamalar yapılır. Egzoz gazı bileşimini analiz etmek, optimum hava/yakıt karışımı oranlarında ayarlama ve arama yapmaya yardımcı olmanın yaygın bir yoludur. Bu nedenle, karbüratörler elektronik yakıt enjeksiyonun dan daha az karmaşık olsa da, yeni teknisyenler için hala korkutucudur.

Jet Devreleri

Hava oranı 14.7 kısım hava ve 1 kısım yakıt ise, bu 3 devre her zaman bu amaca ulaşmak için çalışır.

Rölanti-Pilot Jeti

Air jet (hava jeti ) İdle jet (rölanti jeti) air screw (hava ayar vidası)

Motosikletin rölanti de çalışmasını kontrol eder. Aynı zamanda aşağı yukarı %30 seviyelerine kadar etkilidir.
Gaz kelebeği açıldıkça görevini bir sonraki jete devreder.
Hava ayar vidası ve pilot jeti motosikletin %30 a kadar olan tepkilerinin neredeyse büyük çoğunluğundan sorumludur.

Gaz kelebeği Valfi

Gaz kelebeği valfi gaz kelebeğinizi açıp kapatan büyük bir sürgüdür. Rölanti ile gaz kelebeğinin %35 açıklığına kadar akışın kontrol edilmesine yardımcı olur.

İĞne jeti

Yakıt karışımını %15 ila %60 açık gaz kelebeği arasında kontrol eder. Karbüratörün merkezinde, ana Jetin hemen üzerinde yer alır.

Jet iğnesi

Bu jet iğnesi yakıt karışımı gaz kelebeği  %20 ile %80 aralığında olduğunda devrededir.

Ana jet

Bu jet  gaz kelebeği %60 -%100 oranındayken devrededir.

Şamandıra

Şamandıra odası benzin deposundan benzinin jetlere aktarılmadan önce beklediği depodur. Aynı bir tuvalet sifonu gibi çalışır. Azaldıkça dolar doldukça şamandırayla kendini kapatır.
Eski motosikletlerde  arızaları meşhurdur. Motosiklet durduğu yerde yakıt akıtmaya başladıysa şamandıra takılmış olabilir.

Bu depo gereklidir. Karbüratörün her daim hızlıca ve eşit şekilde yakıt çekebilmesini sağlar.
Elektronikçi deyimiyle bu bir kondanstör gibi enerji düzenleyici diyebiliriz.

Şamandıra odası bileşenleri:

-iğne vana
-şamandıralar
-şamandıra pivot çubuk
-oda ve conta
-tahliye tapası

Şamandıra haznesi yakıt için bir haznedir ve şamandıranın tüm çalışma bileşenlerini içerir. Çoğu şamandıra odası karbüratörün tabanına sabitlenmiştir, ancak bazı modellerde, odanın ana karbüratör gövdesinden biraz uzakta bulunduğu uzak bir sistem kullanmıştır. Çoğu şamandıra odası, bakım için ve bazı durumlarda gerçek yakıt yüksekliğini ölçmek için bir drenaja sahiptir.

Şamandıra ve İğne

Bir karbüratördeki şamandıralar tipik olarak pirinç veya plastikten yapılır. Şamandıra haznesi aslında bir tuvalet tankına benzer şekilde çalışır. Şamandıralar esasen şamandıra odasındaki yakıt üzerinde “yüzer”. Şamandıralar bir çubuk üzerinde döner ve tank vasıtasıyla iğne valfini açar veya kapatır, bu da yakıtın odaya gönderilmesine veya iletiminin kesilmesine neden olur.

Ana jet yakıtı çektiğinde, odadaki yakıt seviyesi düşer, böylece şamandıra da düşer. Bu, odaya daha fazla yakıt girmesine izin veren iğne valfini açar.

Şamandıra yakıt seviyesi ile tekrar yükseldiğinde, iğne valfi yakıt beslemesini durduracaktır.

Jikle Sistemi

Motosikletin soğuk havalarda daha kolay çalışabilmesi için tasarlanmıştır.
Jikle kısa süreli kullanım için normalden daha fazla benzin göndermeyi ve motosikleti ısıtmayı amaçlar.
Genelde karbüratörden gaz teli benzeri bir tel gidona gelir veya karbüratörde olan bir mandal gibi bir parçanın çekilmesi sayesinde jikle aktif hale getirilir.

Genelde normal modda çalışamayacak kadar soğuk havalarda birkaç dakikalık kullanırız.
Sürekli açık kalması fazla benzin tüketimine verimsiz çalışmaya ve ilerleyen dönemde motosiklete zarar verebilir.
Yüksek cc motosikletlerde elektronik sistemleri artması sebebiyle jikle işlemi genelde otomatik olarak açılıp kapanabilen modelleri de var.
Özellikle 150-200cc modellerde jikle daha büyük önem teşkil ediyor. Büyük silindirli modeller nispeten soğuk havalarda daha kolay çalışıp daha kolay ısınıyorlar.

Hava Ayar vidası

Pilot jetinden bahsetmiştik. Hava ayar vidası pilot jetiyle beraber karbüratörün %30 luk performansından sorumludur.
Gaz kelebeği açıldıkça diğer jetlerde devreye girer.
Söz konusu hava ayar vidası rölantide ve %30 a kadar olan yakıt hava karışım denetçisidir. Her karbüratörde olması gereken belirli bir ayarı vardır. Bunu üretici klavuzlarından bulabiliyoruz.

Not; Her karbüratörün hava ayar vidası olmayabilir. Bazılarında yakıt vidaları vardır. Hangisine sahip olduğunuzdan haberdar olmanız önemli.
Anlamanın temel bir yöntemi var;
Eğer vida silindir ile karbüratörün ortasına denk geliyorsa. Muhtemelen bir yakıt ayar vidasıdır.
Hava filtresi kutusu ile karbüratör arasına geliyorsa da muhtemelen hava ayar vidasıdır.

Çoğu yakıt/hava ayar vidası 0.5 ile 3 tur aralığında bir yerdedir. Eğer bu aralığın dışında olduğunu düşünüyorsanız hava jetinizi kontrol etmenizde ve doğru ayarlamanızda fayda var.
Zamanla titreşim dış etmen gibi sebeplerden ayarları bozulabiliyor.
Ama motosikletiniz çalışıyorsa dur şurasına da elleyeyim dur şu vidayı da çevireyim bakayım ne oluyormuş diye lütfen kurcalamayın. Birden fazla noktayı kurcalarsanız var sonrasında çözecek kişinin işini daha da zorlaştırmış olursunuz.

Tahliye civatası

Karbüratörünüz dün mutlu mesut çalışırken bir anda motosiklette boğulmalar gaz yememeler başladıysa yakıtta pislik olabilir karbüratöre pislik girmiş olabilir.
Bu tarz durumlarda tahliye civatasından  şamandıra sisteminde var olan 50-100ml yakıtı tahliye edebiliriz.

Eskiden çok işe yarıyan bu civata günümüzde petrol istasyonlarının temizliğinin artması belirli bir kalitenin yakalanması ile pek ihtiyaç duyulan bir civata olmaktan çıktı.

Karbüratör Problemleri

Fakir karışım (Az benzin fazla hava)
*Özellikle tek silindirli motorlarda motosiklet patlama sesi çıkartabilir
*Gazı az verince tepki vermiyor ama gazı kapatırken hızlanma tepkisi gösteriyorsa
*Motosiklet Sıcak havada iyi soğuk hava çok zor veya sallantılı çalışıyorsa
*Gazlama zayıf veya baygınsa

Zengin Karışım (Çok benzin az hava)
*Motosiklet soğukta sıcakta olduğundan daha iyi çalışıyorsa.
*Fazla benzin tüketimi veya çiğ benzin kokusu varsa.
*Egzos çıkışında kurum oluşuyorsa veya egzostan siyah duman geliyorsa.
*Rölantide motosiklet sert veya tekleyerek çalışıyorsa
*Gazlama yani güç artışı doğrusal değil düzensizse.
*Gazlamanın olabilmesi için gaz kolunu sürekli açık tutmak gerekiyorsa kompresyonda normalden daha baygınsa.
*Bujileriniz söküldüğünde normalden daha siyahsa..

Karbüratör Sisteminin Avantajları

-Enjeksiyonlu sistemlere göre nispeten daha basittirler. Tamir etmesi kolaydır. Masrafı daha azdır.

-Enjektörler kadar hassas milimetrik olmadıkları için pis veya oktanı düşük yakıta daha dayanıklıdır. Enjektörlerin çalışamadığı ortamlarda çalışabilirler. Türkiyenin kapısından çıkıp doğu veya orta doğuya geçtiğiniz an pis veya düşük oktanlı yakıta hazır olun. Karbüratörlü motorlar çalışmaya devam ederken enjektörlülerle yolda kalma ihtimaliniz artar.

-Çalışmak için benzin pompası gibi yüksek basınçlı ekipmanlara ve hatlara ihtiyaç duymazlar.

-Uygulamaları için Motosiklette bir yakıt denetçisine veya bakım onarım esnasında bilgisayara bağlanmaya ihtiyaç duymazlar.

Karbüratörlü Sistemin dezavantajları

-Özellikle motor soğukken yakıt enjeksiyon sistemine göre çok daha verimsizdirler. Fazla yakıt tüketirler.

-Uzun süre kullanılmadan bırakıldıktan sonra bakım gerekebilir(contalar ve oringler  vs sürekli yakıt içerisinde kalmaktan zarar görebilir bakım değişim isteyebilir)

-Birden fazla silindire sahip araçlarda birden fazla karbüratör konulması

 

Kapanış
Karbüratörü tamir edebilecek kadar bilgi veremesekte. Temel seviyede karbüratör hakkındaki tüm bilgilere sahipsiniz. dilerim sizlere faydalı olur.

Son olarak

⇒http://www.mikuni.com/fs-products_guides.html

Japon karbüratör üreticisi mikuni için yararlı olabilecek bir montaj klavuzu bırakıyorum. Biraz daha detaylı incelemek öğrenmek isteyenler için faydalı olabilir.

Keyifli sürüşler